Οι ορθόδοξες ελληνικές εκκλησίες της Αδριανούπολης - 2

Ερείπια του ναού της Αγίας Σοφίας, 4^ος αιών. Φωτό του 1888

Μια πύλη από τις εννέα και συγχρόνως είσοδος για την αυλή της  Μητρόπολης.

Για ένα ακριβέστερο στίγμα, λέμε ότι το συζυγές σημείο της είναι η είσοδος του ξενοδοχείου Σουλτάν επί της Ταλάτπασα. Αλλιώς ψάχνεις και δε βρίσκεις.

Ναοί υπήρχαν από την αρχή και από διάφορες αιτίες, πολέμους, σεισμούς, πυρκαγιές, γκρεμίζονται και ξαναχτίζονται.

Έτσι το 1704 έχουμε το κτίσιμο του ναού της  Μητροπόλεως, στο όνομα «της Κοιμήσεως της Θεοτόκου». Και ήταν πολλά και δυσάρεστα τα όσα συνέβησαν στο χώρο της. 

Η Ιστορία έχει τις λεπτομέρειες. Εμείς κατατοπίζουμε για να `μαστε ωφέλιμοι. Αυτή είναι άλλωστε και η φιλοσοφία αυτού του σύντομου οδοιπορικού. 

Οδός Μουμτζουλάρ ή Κηροπλαστών. Είναι ο δρόμος του τείχους, του οποίου έχουν απομείνει ελάχιστα κατάλοιπα. Στο βάθος φαίνεται ο Πύργος του Τσιμισκή, όταν ήταν του Ρολογιού, πριν ακόμα τον ανατινάξουν. Δηλαδή πριν το 1953.

Στη φωτογραφία φαίνεται το κωδωνοστάσιο τους Μητρόπολης δεξιά και αριστερά του παρεκκλησίου του Αγίου Στεφάνου. Το μεγάλο διώροφο στο κέντρο είναι το Μητροπολιτικό Μέγαρο, στα ριζά του οποίου υπήρχε μια δεξαμενή, μέσα στην οποία διατηρούσαν ζωντανά ποταμίσια ψάρια, τα οποία πουλούσαν προς όφελος της αδελφότητας.  

Δίπλα του ακριβώς, στη διώροφη οικοδομή, ήταν τα γραφεία, το Αρχονταρίκι και πάνω τα γραφεία της Φιλοπτώχου.

Στη φωτό φαίνεται η βόρεια είσοδος του Προαυλίου της Μητρόπολης, που αποτελούσε τμήμα του τείχους του Κάστρου και ανοίχτηκε το 1878.

Η πολιτεία των Ορθοδόξων χριστιανών  στην Αδριανού ιδρύθηκε το 17^ο αιώνα. Πιθανόν να ιδρύθηκε σε συσχετισμό με το σύστημα εξαγοράς φόρων. Ο βουλγαρικής καταγωγής πληθυσμός ήταν πάντα ένα αναπόσπαστο κομμάτι της χριστιανικής Κοινότητας.

Οδός Κηροπλαστών. Παράλληλα με το βορεινό τείχος. Εφαπτομένη .Η πόρτα αυτή που ανοίχτηκε στο τείχος, έμπαζε  στον περίβολο τους Μητρόπολης.

Περνώ και ξαναπερνώ μπροστά από `κει που θα `ταν η πόρτα του Μητροπολιτικού Μεγάρου και σκύβω το κεφάλι μου σε ένδειξη σεβασμού. Ξενοδοχείο Σουλτάν. Από την άλλη μεριά η γειτονιά θλιβερή. Μπορεί και σκόπιμα.

Θέλω εκεί να λήξει η αναστάτωση που αισθάνομαι, για να μπω και πάλι στο ρυθμό της σύγχρονης απαίτησης. 

Δε θέλω να πω, δε θέλω να σκεφτώ, δεν υπήρχε λόγος να είναι έτσι τα πράγματα. Αλλά πάλι μήπως υπήρχε και δεν μπορώ εγώ να το καταλάβω. Το ότι οφείλω να ξέρω είναι αυτονόητο. Τη γνώση θα την κάνω πείρα και δύναμη, θα την κάνω λόγο και θα την πω για να τη μάθουν και οι άλλοι.

Τότε μόνο το «Ζω την Αδριανούπολη» θα δικαιολογεί τα προλεχθέντα.

Έτσι, όταν ξαναπερνώ, ξαναθυμάμαι. Φαντάζομαι τα όσα συνέβησαν. Διάβασα τι έλεγε το φιρμάνι του Μαχμούτ του Β΄ προς το νομάρχη Αδριανουπόλεως το Ντερβής Μπέη, με το οποίο διέτασσε τον απαγχονισμό του Κυρίλλου του Στ΄,  σχολάζοντος  πρώην Πατριάρχη.

Ο Κύριλλος απαγχονίζεται από το δυτικό παράθυρο του Μητροπολιτικού Μεγάρου και το σώμα του αφήνεται κρεμασμένο τρεις μέρες. Μαζί του ο Μητροπολίτης Αδριανουπόλεως και άλλοι 32 κληρικοί και λαϊκοί.

Ο γραμματεύς της Μητροπόλεως φυλακίζεται και επειδή δεν αλλαξοπιστεί αποκεφαλίζεται.  

Οι σοροί των απαγχονισθέντων ρίχνονται στο ποτάμι. Το ρεύμα του πλημμυρισμένου Έβρου πολλούς τους παρασύρει μέχρι την Αίνο. Το σκήνωμα  του Πατριάρχη εμπλέκεται στη ρόδα ενός νερόμυλου κοντά στο Πύθιο, - Κούλελι  Μπουργκάζ τότε -, ιδιοκτησίας Τούρκου, όπου εργάζεται ένας ομογενής, ο Χρήστος Αργυρίου, (κατ’ άλλους Δημητράκης), που αργότερα πλουτίζει και αποκαλείται «Τσιορμπατζής», περισυλλέγει κρυφά το ιερό σκήνωμα και το μεταφέρει κρυφά και με κίνδυνο της ζωής του στο σπίτι του στο Πύθιο, όπου και το ενταφιάζει.

Από την ημέρα αυτή και μετά από μια δεκαετία, ο συγκεκριμένος άνθρωπος καταφεύγει στο Μητροπολίτη Αδριανουπόλεως, όπου εξομολογείται τα γεγονότα και λαμβάνεται η σχετική μέριμνα.

Εν τω μεταξύ στο σημείο που ενταφίασε το σκήνωμα- κάτω από την κουζίνα του τότε σπιτιού του- έχει κτίσει παρεκκλήσι, που υπάρχει ακόμα.

Αυτά πολύ σύντομα. Στο ερώτημα -γιατί- ούτε η ένταση του «Ζω» μπορεί να δώσει κάποια απάντηση.

Δίπλα στη μητρόπολη βρισκόταν ο ναός του Αγίου Στεφάνου που κατασκευάστηκε το 1608 ως Μετόχι της Αγίας Λαύρας του Αγίου Όρους.

Εκατόν πενήντα μέτρα από τη Μητρόπολη βρισκόταν το Σιναϊτικό Μετόχι του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, που ενώ έμοιαζε με μαυσωλείο του 4^ου αιώνα, τον 12^ο του δόθηκε μορφή ναού. Έχαιρε προστασίας από πλευράς των Τούρκων, διότι είναι γνωστό πως ο Προφήτης Μωάμεθ είχε υπογράψει μια εγκύκλιο, τον περίφημο «Αχτιναμέ» για το Σινά και οι Μουσουλμάνοι όφειλαν να υπερασπίζονται τους μοναχούς, καθώς και ό,τι ανήκε σ’ αυτούς.

Ο εν λόγω Αχτιναμές είναι υπαρκτός και έχει «σφραγιστεί» με το τύπωμα της παλάμης του Προφήτη την 7η Ιουλίου του 623. Περιλαμβάνει 21 άρθρα, έχει γραφεί από τον Χαλίφη Αλή και υπογραφεί με τον γνωστό παραπάνω τρόπο από τον Προφήτη το 2^ο χρόνο Εγίρας, ημέρα Τρίτη του μηνός Μουχαρρέμ, δηλαδή 7 Ιουλίου του 623 . 

Το πρωτότυπο του Αχτιναμέ αυτού το πήρε ο Σελήμ ο Ατρόμητος και στη Μονή Σινά έδωσε ένα επικυρωμένο αντίγραφό του.

Στη φωτό το αντίγραφο του Αχτιναμέ, που βρίσκεται στη Μονή της Αγίας Αικατερίνης του Σινά.

Πολύ παλιά φωτογραφία από το μετόχι του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου. Τη μορφή αυτή της φωτογραφίας την πήρε τον 12^ο αιώνα από τον 4^ο που ήταν το αρχικό του κτίσιμο.  Κατακόρυφη τομή από το Γερμανό αρχιτέκτονα Κ. Γκάρλιντ.

Εκδρομείς κατά την Πρωτομαγιά του 1920, μάλλον στο Γιλντιρίμ. Τα ερείπια εικάζεται ότι είναι από το ναό «τον εν κήποις». ΄Αλλοι επιμένουν ότι πρόκειται για κατάλοιπα των τειχών, που δεν πολυδικαιολογούν τους εκδρομείς εντός του «άστεως».

Ιωάννης Αλατζάς

" Ζω την Αδριανούπολη "

Αδριανούπολη 2014