Χριστούγεννα στη Θράκη

ΧΡΙΣΤ0ΥΓΕΝΝΑ ΣΤΗ ΘΡΑΚΗ

Κάθε φορά που πλησιάζουν τα Χριστούγεννα η σκέψη μου με γυρίζει μερικά χρόνια πίσω, τότε που είμασταν μικρά παιδιά στη μαρτυρική Θράκη.
Προπαραμονή Χριστουγέννων το βράδυ και στα σπίτια όλα ήταν έτοιμα. Ο βοριάς παγωμένος σφύριζε, μα τα τζάκια ζέσταιναν τα δωμάτια, όπου τα στρωμμένα χράμια κι οι γιορτινοί μπερντέδες έδιναν μια χαρούμενη όψη στο εσωτερικό του σπιτιού.
Το σπίτι του παπά έλαμπε κι αυτό. Στην αυλή ακούγονταν βοή και Φωνές ανάκατες. Ήταν τα παλληκάρια που είχαν έρθει να τραγουδήσουν τα χριστουγεννιάτικα κάλαντα. Πήγαιναν πρώτα στον παπά. Αυτόν θα τιμούσαν. Πρώτα αυτόν θα εύχονταν και θα μακάριζαν γιατί ο παπάς ήταν η κολώνα του χωριού.
- Να τα πούμε, να τα πούμε, ακούγονταν ερωτήματα και πριν προλάβει η παπαδιά ν' απαντήσει ακούγονταν κιόλας τα υπέροχα χριστουγεννιάτικα κάλαντα.

Σαράντα μέρες σαράντα νύχτες
η Παναγιά μας κοιλοπονούσε
τους Αποστόλους τους Ιεράρχες
τα πάν' να φέρουν μύρα και μόσχο...
Κι ως που να πάνε κι ως που να έρθουν
η Παναγιά μας ξηλιυτηρώθκι...

Αμέσως μετά τα κάλαντα άρχιζαν τα παλληκάρια τα παινέματα
- Παπά μ' γιατί μοσχοβολάς, παπά μ' γιατί μοσκεύεις;
- Η μάνα μ' όταν μ' έκανε κι όταν με κοιλοπόνα μοσχότρωγε απ' το πουρνό, μόσχο το μεσημέρι και το ηλιοβασίλεμα αφράτο παξιμάδι...
Το χιόνι μέσα στο χωριό, ξεπερνούσε μερικές φορές το ενάμισο μέτρο, αλλά δεν φόβιζε τα παλληκάρια ούτε ο δυνατός βοριάς που έκανε την αναπνοή τρομερά δύσκολη. Κοκκίνιζαν οι μύτες και τ' αυτιά αλλά αυτά συνέχιζαν να τριγυρνούν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας τα υπέροχα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα.
Αν κατά τύχη αντάμωναν στο δρόμο κάποια κοπέλα τότε τραγουδούσαν πειραχτικά.

Άσπρα πουδάρια πούδγια γω στου κίτρινου του μέστι
θάριψα είνι Πασκαλιά κι είπα Χριστός Ανέστη.

κι ύστερα συνέχιζαν

σ' αρχοντικό κι αν βγήκαμι
σ' αρχοντικό θα πάμι
θα πάμι σ' άλλου σύνουρου
κι σ' άλλου βιλαέτι...

Τα ποτάμια πάγωναν. Οι μανιασμένοι βορριάδες που κατέβαιναν ακράτητοι, όλα τα πάγωναν και τα κρυστάλλωναν. Η γη ήταν σκεπασμένη με χιόνια παγωμένα ενώ από τα σπίτια κρέμονταν κρύσταλλοι παγωμένοι οι "ζαμπούνες". Τα κεραμύδια χιονισμένα έκρυβαν από κανένα φτωχό σπουργίτι που πεινασμένο αγωνίζονταν να βρει ένα σπυρί και φώναζε χοροπηδώντας στο χιόνι.
Και μέσα σ' αυτή την μπόρα τα παλλικάρια συνέχιζαν να γυρίζουν όλα τα σπίτια του χωριού τραγουδώντας τα δικά τους κάλαντα. Δεν ήταν λίγες οι φορές που πρώτα αυτά χαλούσαν το στρωμένο χιόνι το οποίο σκέπαζε δρόμους, αυλές και μονοπάτια.
Πρέπει να πω πως είναι τα καλύτερα ανάμεσα στα πανελλήνια. Με την ποιητική τους ομορφιά αποτελούν άξια στολίδια της νεοελληνικής λαϊκής ποίησης σ' ολόκληρη την Ελλάδα. Τα κάλαντα είναι φυσικά έθιμο κυρίως λαϊκό, ακατάλυτο και συνυφασμένο με τη ζωή του λαού της Θράκης.

Σπύρος Ζεχερλής