Η ρωμαίικη Αδριανούπολη

Η ρωμαίικη παρουσία με τα ευζωνάκια στο Σελημιγιέ.

Η γιορτή της εκατονταετηρίδος από την Επανάσταση του 1821 

στην Αδριανού

Ένα χρόνο μετά ο εορτασμός του Ευαγγελισμού.

Τότε κανείς δεν φανταζόταν πως επρόκειτο για ένα πέρασμα μικρής διάρκειας .....

Ποιος  να `ναι που να μπορεί ν’ αγνοήσει τη σχέση ανάμεσα σ’ αυτές, του σήμερα, που εικονίζονται και σε εκείνες  της 25^ης Μαρτίου του 1921 (πάνω φωτογραφία).

Ορισμένα από τα αληθινά που πικραίνουν, όχι σαν αλήθεια, γιατί η αλήθεια δε φοβίζει, απεναντίας ενδυναμώνει, είναι εκείνα που το «Ζω» θα επιθυμούσε να αντιπαρέλθει. Αυτό καθίσταται αδύνατο όμως, όταν μνημοσύνη και μνήμη πρέπει ν’ αποδίδουν τόσο το προς το παρελθόν οφειλόμενο, όσο και το προς το μέλλον.

Μα είναι δυνατόν να υπάρχει οφειλή προς το μέλλον;

Παρελθόν και μέλλον πώς είναι δυνατόν ν’ αξιώνουν το ίδιο οφειλόμενο; Μήπως γίνεται κάποιο λάθος; Η απάντηση είναι αυτό που αισθάνεται ο καθένας μας. Και η φυσική συνέχεια του ό,τι ακριβώς επιθυμεί και διαχωρίζει…

Η Ελληνική και μετέπειτα η  ρωμαίικη (βυζαντινή) παρουσία στο χώρο, παλιά όσο και ο νοήμων σχεδόν κόσμος κάνει την τελευταία περασιά της (25-07-1920 μπήκαν στην πόλη) από την πόλη και αφήνει και αυτή τα ιστορικά ίχνη της. Κάποιοι πέρασαν κι’ έφυγαν. Έδωσαν στην Ιστορία τ’ όνομά τους ως στρατηγοί και βασιλείς. Εμείς όμως θυμούμαστε το λοχαγό των Ευζώνων Διαμάντη, που έπεσε στη μάχη της γέφυρας του Έβρου, και πως τότε έτσι την έλεγαν.

Πόσοι ξέρουν, ή πόσοι θυμούνται ποιοι άλλοι «έπεσαν» εν ονόματι του δίκαιου και της τιμής, της αλήθειας και άλλων ιδανικών που τους χαρακτήριζαν; Και ποιοι ήταν εκείνοι των οποίων οι αντίστοιχες αρετές θίχτηκαν τόσο πολύ από αυτό το μεγάλο κακό που τους προκάλεσαν, ώστε να πρέπει  να εκλείψουν μαζί του;

Το δίβατο αυτό ερώτημα πολύ φοβάμαι πως κανείς δεν θα μπορέσει ν’ απαντήσει ποτέ… Και γιατί; Διότι και σήμερα, των αναλογιών τηρουμένων, βλέπουμε και ακούμε πολλά!..Διότι παρά την πρόοδο της η ανθρωπότητα δεν έχει φτάσει στο ιδανικό επίπεδο εξαίρεσής της από το απόφθεγμα της αγριότητας του «άνθρωπος ανθρώπω λύκος».

 Γι’ αυτό και  το «Ζω» δεν μπορεί να μην κάνει λόγο.

 Γι’ αυτό, αν και είπαμε να κατατάξουμε τα περασμένα στο παρελθόν, δεν το κάνουμε. Και δεν το κάνουμε, γιατί αυτά μας φωτίζουν για το μέλλον. Με σεβασμό και παρρησία.

Και τελικά συμφωνούμε πως αυτό είναι το οφειλόμενο…

Στα περί ρωμαίικης Αδριανούπολης μοιραία πρέπει να μεταφέρω την περιγραφή που έχει κάνει γι’ αυτή ένας δικός της άνθρωπος, μια κορυφή του γένους και  στο τέλος μάρτυράς του. Είναι περιγραφή γεννήματός της, του Κυρίλλου του ΣΤ΄, Πατριάρχου  ΚΠόλεως, από ένα φυλλάδιό του, από το οποίο άντλησε ο Ναζιανζού κ. Ιγνάτιος Σαράφογλου, όπως περιγράφεται στα Θρακικά τ. 6.

Ο Ναζιανζού λοιπόν αναφέρει πως «το Κάστρον της Αδριανουπόλεως εκτίσθη εν έτει Χριστού 127 παρά του Αδριανού Βασιλέως, είναι πόλις αρχαιοτάτη, κειμένη εις το κέντρον της Θράκης, μέρος μεν επάνω εις υψήλωμα, και μέρος δε κατάτι εν επιπέδω τόπω εις την συμβολήν και σύρροιαν του Αγριάνου ποταμού (της τούντζας) περαιτέρω δε τούτου ωσεί λίθου βολήν, συρρέουσι και άλλοι δύο ποταμοί, ο ΄Εβρος και ο Αρτύσηος»…

Στο φυλλάδιο του Πατριάρχου Κυρίλλου του ΣΤ΄ από το οποίο μετέφερε τις απόψεις του για την «Αδριανού» (έτσι τη λέγαν και τη λένε ακόμα οι Ορεστιαδίτες) ο πατριάρχης γράφει πως η Αδριανού «είναι πόλις δευτέρα μετά την ΚΠολιν μετρουμένη κατά την ωραιότητα και κατά το μέγεθος….με πλήθος ανθρώπων οικητόρων περίπου τας 120 χιλιάδας…Ρωμαίοι πέντε χιλιάδες…πλήθος όλοι Οθωμανοί…και ολίγιστοι τινες έποικοι Φράγγοι…

΄Εχει περίβολο κάστρου εν τω μέσω με πύλας σιδηράς οκτώ, κλειομένας την νύκτα…δεν έχει παρά χαμόβουνα τινα και ράχαις…ο μεν προς Ανατολάς κείμενος λέγεται Μπουτσιούκ τεπές ο δε προς δυσμάς Χιντιρλίκ τεπεσί»…

Και βέβαια όταν αρχίζω έτσι, με την περιγραφή του Κυρίλλου του ΣΤ΄ δεν μπορώ να μην αναφερθώ σε μια ενέργεια η οποία ξεφεύγει  από κάθε ανθρώπινο χαρακτηρισμό, γιατί πρόκειται για συλλήψεις και εκτελέσεις πνευματικών ανθρώπων, όπως ο ανωτέρω, και προκρίτων του ελληνικού στοιχείου της πόλης από το σουλτάνο Μαχμούτ τον Β΄, ο οποίος κήρυξε το Ισλάμ εν διωγμώ, διότι  θα το μηδένιζε τάχα  η ελληνική επανάσταση του 21. Σιγά να μη…

Έτσι του είχαν πει οι σύμβουλοί του, που δεν αγαπούσαν τους Ρωμιούς. Το λάθος του ήταν που τους άκουσε, χωρίς αυτό ν’ αποτελεί και το μοναδικό φαινόμενο.

Τι να `κανε, οι  ντερεμπέηδες απαιτούσαν…

Το γιατί τους κρέμασε καλά καλά δεν το ήξερε ούτε εκείνος. Εκείνοι δεν ήξεραν τίποτε. Απλά ήταν ο εχθρός για το δοβλέτι. Έτσι ήταν τα πράγματα τότε. Ζόφος…

Μέσα από το «Ζω» θα ήθελα να μπορώ να δικαιολογήσω μια τέτοια ενέργεια, η οποία θα ήταν δικαιολογήσιμη  αν υπήρχε ενοχή, οπόταν θα  έλεγα και θα συμφωνούσατε μαζί μου, πως αυτή θα ήταν η «ένδικος μισθαποδοσία», αλλά…

Πάνω στην απόγνωση και την αμηχανία του άρχισε τότε να εκτελεί θρησκευτικούς ηγέτες, με κριτήριο το πρόσταγμα «κτυπάμε τον ποιμένα για να διαλυθεί το ποίμνιο», γιατί δεν ήταν δυνατόν να γίνεται επανάσταση με 30 αρχηγούς και μάλιστα μόνο στην Αδριανούπολη.

Τον Πατριάρχη, Γρηγόριο τον Ε΄ τον κρέμασε στην ΚΠολη, την ημέρα του Πάσχα 10 Απριλίου, μαζί με άλλους οκτώ μητροπολίτες μεταξύ των οποίων και τον Αδριανουπόλεως  Δωρόθεο Πρώιο, άνθρωπο φωτισμένο, και το επόμενο Σάββατο (το Μαύρο Σάββατο των Αδριανουπολιτών)  στις 16 Απρίλη κρέμασε τον σχολάζοντα στην Αδριανούπολη πρώην Πατριάρχη   Κύριλλο τον ΣΤ΄ με 29,  για την ακρίβεια- 25 προεστούς,  δύο κληρήρες, το Γενικό Γραμματέα και τον Πρωτοσύγγελο της Μητρόπολης, αλλά και με άλλους συγγενείς τους ως παράπλευρες απώλειες.

Το «Ζω» διερωτάται και για το σήμερα.  Θα μπορούσε να συμβεί κάπου κάτι ανάλογο και κατά τον ίδιο τρόπο; Η άποψή μου είναι ναι, λέγω πως μπορούσε να συμβεί εκεί όπου τυφλώνει ο φανατισμός.

Θα μπορούσε εκεί που οι άνθρωποι δεν έχουν ή έχουν απωλέσει το στοιχείο εκείνο που τους κάνει να διαφέρουν από το θηρίο, που κι’ αυτό ακόμα σκοτώνει μονάχα όταν αντιμετωπίζει πρόβλημα επιβίωσης.

Και τι μένει; Μένει η σκέψη μνημόσυνο γι’ αυτούς που θυσιάστηκαν και η σκέψη ανάθεμα γι’ αυτούς που τους θυσίασαν.

Σήμερα δεν υπάρχει τίποτε για  να δείχνει τον τόπο που είχαν όλα αυτά διαδραματιστεί και συνεπώς ούτε τρόπος για προσκύνημα, πράγμα που μπορεί να θεωρηθεί ως επικάλυψη μαύρης ιστορικής σελίδας, ή και απώθησης των τραγικών περιστατικών και νέας αφετηρίας.

Η γνώση και η ανάμνηση η δική μας, ας είναι το μνημόσυνο γι’ αυτούς που χαρακτήρισαν την πόλη ετούτη του δικού μου σημερινού «ζω» και κινούμαι και ενώ δεν έχω πρόβλημα ή παράπονο κανένα, δεν μπορώ να μην περιγράψω το «άδειασμα» που αισθάνομαι  όταν θυμάμαι πως αυτά τα έκαναν άνθρωποι σε άλλους ανθρώπους, επειδή η φιλία τους ήταν τάχα λυκοφιλία και υποκριτικός ο συμπολιτισμός τους.

Ήταν δηλαδή κάποιοι τους, λύκοι;  Διερωτώμαι…

Τελικά ή φαίνεται πως ο άνθρωπος είναι κακό μαμούδι, ή πως έτσι πρέπει να `ναι για να πραγματώνονται ρήσεις σοφών κι’ αποφθέγματα του τύπου «φρόνει θνητά και έπου θεώ».

Η κοντή μνήμη δεν είναι μακροθυμία. Δε συγχωρεί κανείς όταν ξεχνά. Συγχωρεί όταν εξετάζει, αναδεικνύει και μακροθυμεί.

Γιατί δυστυχώς και σήμερα βλέπουμε μια μορφή από διαφορετικού τύπου καταδίκες και αφορισμούς να μαστίζουν τους ανθρώπους αλύπητα.   

Φτάνουμε λοιπόν στο σημείο να υποστηρίζουμε πως για να είσαι μεγάλος ηγέτης πρέπει να έχεις την πνοή, το φύσημα και τη στόφα του ηγέτη, όπου πρέπει να κυριαρχεί η σύνεση.

Από την απάνθρωπη αυτή ενέργεια τότε, πέρασαν περίπου δυο αιώνες.

Και τι ήταν όλο κι’ όλο. Ένα κύμα θυμού και οργής του Σουλτάνου. Αυτό ήταν. Το ομολόγησε μετά από χρόνια στον προσωπικό του γιατρό τον Στέφανο Καραθεοδωρή, που παρά λίγο να ήτανε και αυτός θύμα της οργής του το 21.

 Το μόνο που μπορεί να δει κανείς σήμερα στο χώρο εκείνο είναι ό,τι απόμεινε. Μια πύλη στα παλιά τείχη, από  όπου έμπαινε κανείς στον περίβολο της Μητρόπολης.

Ένα καταθλιπτικό πέρασμα,  μα με διάθεση προσκυνηματική δε θα `ταν λίγο…

Η πόρτα που βρίσκεται επί της οδού Κηροπλαστών,

 σημερινή Μουμτζουλάρ.

Το ίδιο πλάνο τραβηγμένο από το πλάι σε μια προσπάθεια να δοθεί το βάθος του δρόμου, 

για να μπορέσει κανείς να καταλάβει καλύτερα τη γεωγραφία του χώρου, 

όπου συνέβησαν πολλά και φρικτά γεγονότα.

Στο βάθος του δρόμου Μουμτζουλάρ φαίνεται  σαν να είναι το καμπαναριό 

της Μητρόπολης, αν όμως το προσέξει κανείς διαπιστώνει ότι πρόκειται

 για τον πύργο του Τσιμισκή.

Η φωτογραφία έχει τραβηχτεί από τον πύργο του Τσιμισκή. Σχόλιο για τον πλημμυρισμένο Τούντζα  τι νόημα θα είχε. Η εικόνα είναι εύγλωττη.

Στην έγχρωμη φωτογραφία από καρτ ποστάλ Γάλλου στρατιώτη, η οποία έχει τραβηχτεί από τον Πύργο του Τσιμισκή  φαίνονται πολύ καθαρά τόσο το καμπαναριό της Μητρόπολης όσο και η δεξαμενή στη βάση του.

Η πρώτη μεγάλη κεραμοσκεπή είναι η στέγη του Μητροπολιτικού  Ναού και η αμέσως μετά το καμπαναριό του Μητροπολιτικού Μεγάρου.

Ιωάννης Αλατζάς

" Ζω την Αδριανούπολη "

Αδριανούπολη 2014