Η βυζαντινή Αδριανούπολη

Η Βυζαντινή περίοδος για την Αδριανούπολη ξεκινά με τη μάχη της Αδριανούπολης και τη νίκη του Μ. Κωνσταντίνου κατά του Λικίνιου το 323. Από τότε και μέχρι την άλωσή της από τους Οθωμανούς το 1361 υπό του Μουράτ Α΄ γνώρισε πολλούς κατακτητές, από Γότθους μέχρι Άραβες και από Βουλγάρους μέχρι Νορμανδούς.

Καμιά πενηνταριά πενηνταπέντε χρόνια μετά τη νικηφόρα μάχη του Μ. Κωνσταντίνου και καμιά δεκαπενταριά χιλιόμετρα έξω από την Αδριανούπολη έγινε μια μεγάλη και φονική μάχη μεταξύ Γότθων και Ρωμαίων, όπου σκοτώθηκαν σαράντα χιλιάδες Ρωμαίοι και ο ίδιος ο Αυτοκράτορας ο Ουάλης.

Την ήττα αυτή την ακολούθησαν πολλές επιδρομές διαφόρων, η Αδριανούπολη όμως εξακολουθούσε να υπάρχει χάρις στην οχυρότητα  των  τειχών της.

Άλλες μάχες σταθμοί στην ιστορία της ήταν:

1-    Αλάριχος και Βησιγότθοι, το 395, η πόλη αντέχει.

2- Αττίλας και Ούνοι, το 443, η πόλη πάλι αντέχει.

3- Άντεις (σλαυϊκά φύλα) και Ιουστινιανός, με στρατηγό τον ανεψιό του Γερμανό, τους νικά έξω από την Αδριανούπολη το 528.

4- Το 559 οι Σλαυοβούλγαροι απωθούνται από τον υπέργηρο Βελισσάριο.

5- Το 813 τελικά την πόλη την κυριεύει ο Κρούμος, μεγάλο τέρας, και εκατό χρόνια μετά απ’ αυτόν ο Συμεών, βασιλιάδες και οι δυο της Βουλγαρίας. Η πόλη όμως κάθε φορά απελευθερώνεται.

6- Το 1002, σημαδιακή χρονολογία, την πόλη κυριεύει ο Σαμουήλ, άλλος φιλόδοξος τσάρος, τα μαζεύει όμως γρήγορα και φεύγει, αφού προηγουμένως τη  λεηλατεί.

7- Ύστερα, για καμιά διακοσαριά χρόνια, 187 για την ακρίβεια, ησυχία. Το 1189 έρχεται ο Φρειδερίκος Βαρβαρόσας, Γερμανός αυτοκράτορας, αλλά τα βρίσκει με τους Αγγέλους του Βυζαντίου και συγκεκριμένα με τον Ισαάκιο τον Β΄.

8- Το 1204  έχουμε τον Βαλδουίνο της Φλάνδρας, σταυροφόρο, και την ανάκτησή της πάλι από τον Μιχαήλ τον Παλαιολόγο το 1261.

Από `κει και μετά μέχρι την άλωση από τους Οθωμανούς έχουμε κάτι εμφύλιες συρράξεις μεταξύ Παλαιολόγων και Ιωάννη Κατακουζηνού, τα Κατακουζηναίικα, που κάθε άλλο παρά αγαθές μνήμες αφήκαν.

Ο κάθε ηγέτης όμως άφηνε και κάτι καλό.

Πέρασε από την Αδριανούπολη ο Τσιμισκής; Πέρασε, και σαν στρατιωτική ιδιοφυία διαπίστωσε ότι η πόλη χρειάζεται έναν πύργο. Έχουμε λοιπόν τον Πύργο του Τσιμισκή που κτίστηκε το 971, εποχή που συμπίπτει με τα χρόνια της  βασιλείας του. Ο πύργος λέγεται και του Κατακουζηνού, πιθανόν διότι στην εποχή του να επιδιορθώθηκε, γιατί για να κτίστηκε στην εποχή του είναι αδύνατον, επειδή αυτός έζησε τρεις και μισό αιώνες αργότερα.

Ο Δ. Γκ. στην έρευνά του αναφέρεται στο γεγονός της στέψης του Ι. Κατακουζηνού ως αυτοκράτορα το 1353 μέσα στον πύργο, που αργότερα  από Πύργος του Τσιμισκή μετονομάστηκε σε Πύργο του Κατακουζηνού. Έτσι μας λύνεται η απορία της διπλής ονομασίας και των άλλων ονομάτων, με τα οποία κατά καιρούς χαρακτηρίστηκε. 

Ο πύργος και μικρό κομμάτι από το Ναό του Αγίου Στεφάνου. Διακρίνεται η κόγχη του Ιερού.

Ο πύργος έχει και αυτός τη δική του ιστορία σχετικά με την κτητορική φήμη του, που πηγάζει από εξωτερική επιγραφή του, που θα την ξανασχολιάσουμε. Η επιγραφή αυτή είναι ικετευτική δέηση υπέρ του αυτοκράτορα Ιωάννη.

Ιωάννη καλά, αλλά ποιανού Ιωάννη; Έχουμε πολλούς.

Πάμε λοιπόν στην Ιστορία και ψάχνουμε να δούμε αν υπήρχε πριν από τον Ιωάννη τον Κατακουζηνό που είναι ο β΄ διεκδικητής της πατρότητας του πύργου. Αν δεν υπήρχε πριν απ’ αυτόν, δικός του. Αν υπήρχε όμως, γυρνάμε με συμπάθεια στον Τσιμισκή.

Και επειδή η ιστορία λέει πως το 971, αιώνες πριν τον Κατακουζηνό και τον Κομνηνό, από την Αδριανούπολη πέρασε ο Τσιμισκής, και, για να κάνει πόλεμο με τους Ρώσους, την έκανε, ας πούμε, κέντρο ανεφοδιασμού, δεχόμαστε ότι είναι έργο δικό του. Άλλοι, ας λένε άλλα……

Μια πολύ ωραία γκραβούρα από το τείχος και την πύλη Ζιντάν.

Για να δώσουμε μια γεύση των πυλών του Κάστρου, διότι πλάι στον πύργο του Τσιμισκή, μετά την κατάληψη της πόλης από τους Οθωμανούς, αναπτύχθηκε μια αγορά καλαθοπλεκτών-το πλάτωμα με τα καταστήματα σήμερα- από την οποία αγορά ονόμασαν την πύλη ως πύλη των Καλαθάδων, τον δε πύργο Τεκφούρ Σαράι, ήτοι αυτοκρατορικό.

Και ως τελευταίο, από τον πύργο αυτόν ο Πορθητής, κατά τις θρονικές έριδες  πέντε χρόνια μετά την Άλωση της ΚΠολης κρέμασε τον διεκδικητή Μουσταφά και τους περί αυτόν.

Και για κλείσουμε με το θέμα, την επιγραφή αυτή, που ήταν και παραμένει κτιστή με τούβλα μέσα στο σώμα του πύργου και παρακαλεί τον «Κύριο να βοηθήσει τον ευσεβέστατο και φιλόχριστο βασιλιά Ιωάννη» οι Νεότουρκοι, όταν ήταν να επισκεφτεί την Αδριανούπολη ο Σουλτάνος Μεχμέτ Ρεσιάτ το 1910, ήθελαν να την καταστρέψουν. Οι  προύχοντες της Κοινότητας όμως, με το επιχείρημα πως μια τέτοια ενέργεια ήθελε ψυχράνει το ζήλο τους υπέρ του νέου κομιτάτου, τους απέτρεψαν από την απόφασή τους αυτή.

Ο «πολλά γνωστός» -η έκφραση είναι έλληνα ξεναγού- πύργος της Αδριανούπολης που είναι και ο μόνος  από τους τέσσερις που έμεινε όρθιος. ΄Εχει την ιστορία του, για την οποία οι ιστορικοί δεν ομοφωνούν. Το «Ζω» για λόγους συμπαθείας προς τον Ιωάννη τον Τσιμισκή, αποδέχεται όλα τα ιστορικά επιχειρήματα και τον αποκαλεί έτσι.

Μετά από τις κάποιες εξωραϊστικές απόπειρες, όπως είναι από έξω και από μέσα.

Ιωάννης Αλατζάς

" Ζω την Αδριανούπολη "

Αδριανούπολη 2014