Καραγάτς

Το Κάραγατς

 Ύστερα από τα όσα είπαμε για το Κάραγατς είναι αδιανόητο να μην κάνουμε λόγο για το μνημείο-σύμβολο της διπλωματικής νίκης της Τουρκίας κατά τις συζητήσεις της Συνθήκης του 1923 στη Λωζάνη. Της συνθήκης δηλαδή με την οποία δόθηκε το Κάραγατς  καθώς και η Ίμβρος και η Τένεδος στην Τουρκία.

Το μνημείο κατασκευάστηκε το 1998 με πρωτοβουλία του τότε Προέδρου της Τουρκίας κ. Σ. Ντεμιρέλ. Η θέση του είναι λίγο πιο πέρα από την Πρυτανεία του Πανεπιστημίου στον Παλιό Σιδ. Σταθμό Κάραγατς.

Αποτελείται από τρεις στήλες, που συμβολίζουν  η πιο ψηλή την Ανατολία, η δεύτερη τη Θράκη και η τρίτη και μικρότερη το Κάραγατς.

Ο δρόμος προς το Κάραγατς. Μόλις βγεις από τη Γέφυρα του ΄Εβρου.

Η φωτογραφία είναι του τρίτου μεγάλου φωτογράφου της Αδριανούπολης του Φ. Φεττάχ. Μόλις πάρεις τη στροφή βγαίνοντας από τη γέφυρα του ΄Εβρου. Δεξιά βρίσκεται το Εμιργκιάν και απέναντι η βρύση του Χατζή Αντήλ Μπέη.

Το Κάραγατς, η παλιά Ορεστιάδα ήταν προάστιο της Αδριανούπολης και τα χρόνια εκείνα το λέγανε το «Παρίσι της Ανατολίας», γιατί πέρα από το κοσμοπολίτικο περιβάλλον και τα λαμπερά ξενοδοχεία, και τα συνδυαστικά  της ανατολικής και δυτικής αισθητικής καφέ ή όπως τα έλεγαν τότε καφέ σαντάν διέθετε μέχρι και θέατρο.

Όσο για μπυραρίες ήταν και το πρώτο με τη «Μπομόντη».

Τη λέμε Ορεστιάδα αλλά ας προσθέσουμε πως αρχαιολογικά ευρήματα, τα  οποία θα μπορούσαν ν’ αποτελέσουν ένδειξη για την ύπαρξη αρχαίου οικισμού δεν έχουν βρεθεί. Αφήστε που υπάρχει και η άλλη φήμη πως τάχα  ο Ορέστης δεν ήρθε ποτέ στα μέρη αυτά. Η φήμη όμως αυτή δεν μπορεί ν’ απαντήσει στο ερώτημα, πώς και αναφέρεται τ’ όνομά του. 

Στο Κάραγατς ζούσαν πολλές εθνότητες, όπως η Γαλλική, η Ιταλική, η Εβραϊκή, η Αρμενική, από τις οποίες η καθεμιά είχε τα δικά της σχολεία.

Στο προάστιο δεν κατοικούσαν Τούρκοι.

Ένα σπίτι σε εσωτερικό δρόμο, εκεί που ήταν  και του φαρμοκοποιού Ψαρόπουλου, γι’ αυτούς που πάνε προς Αδριανού, δεξιά μετά το τζαμί  του Κάραγατς,

Η Κοινότητα είχε δύο ορθόδοξες εκκλησίες και πάνω από έξι χιλιάδες κατοίκους (6.150 στην απογραφή του 1920). Όλα αυτά έγιναν ιστορία μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης, όπως είπαμε παραπάνω.

Σημειώνουμε επίσης πως πριν από τη δεύτερη προσφυγιά, την εκκένωση δηλαδή και του Κάραγατς μετά την Αδριανούπολη,-ας μην ξεχνάμε πως με την ανακωχή των Μουδανιών σύνορο μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας θεωρήθηκε ο Έβρος και έτσι το Κάραγατς έμεινε μέσα στην Ελληνική Επικράτεια- η επικοινωνία μεταξύ Αδριανούς και Κάραγατς επιτρεπόταν με ειδικό πάσο και ο έλεγχος γινόταν στη γέφυρα από γαλλικό απόσπασμα. Καθώς βλέπετε άλλωστε και το ειδικό δελτίο διάβασης-πάσο- ήταν στα Γαλλικά.

Το Κάραγατς προάστιο το έκανε η κατασκευή του Σιδ. Σταθμού, που κτίστηκε εκεί για οικονομικούς λόγους, διότι αν κτιζόταν στην Αδριανού θα  έπρεπε να κατασκευαστούν δύο σιδηροδρομικές γέφυρες ακόμη. Μια στον Έβρο και μια άλλη στον Τούντζα.

Η Γερμανική Σχολή Θηλέων στο Κάραγατς, όπως ήταν τότε. 

Γιατί αυτή είναι και σήμερα το ίδιο όπως και τότε;

Άφιξη της αμαξοστοιχίας στο Κάραγατς, λίγο πριν την εκκένωση.

Καραγατσιανοί δάσκαλοι και μαθητές στην τελετή λήξης του σχολικού έτους 1918.

Το προάστιο Κάραγατς ή παλιά Ορεστιάδα

Το πάσο και οι έχοντες τον έλεγχο Γάλλοι.

Η γέφυρα της φωτογραφίας είναι η γέφυρα του Τούντζα.

 Αν και ο έλεγχος γινόταν στη γέφυρα του Έβρου. Απλά δεν είχαμε φωτογραφία

Πάντως το θέαμα θα ήταν κάπως έτσι.

Το Δημαρχείο του Κάραγατς

Το διώροφο ξενοδοχείο «Τζανίκ» των 20 δωματίων,  μια στροφή 

πριν από την Πρυτανεία του Κάραγατς.

          Σήμερα στον κάτω όροφο λειτουργεί καφετερία.

Σχολή  Σ. Πώλ  Καλογραιών Κάραγατς το `18

Σχολή Καλογραιών Saint Paul  το 1904

Η Γερμανική Σχολή  αρρένων στο Κάραγατς όπως είναι σήμερα

Η στέγη που φαίνεται αριστερά ήταν η σχολή θηλέων που έχει ανακαινιστεί.

Και μια ευχάριστη νότα. Οι αμαξάδες-παγτονατζήδες- του Κάραγατς σε κάποια ώρα γλεντιού. Αν προσέξατε, εδώ το κρασί ερχόταν με το λαγήνι -στάμνα- και όχι μπουκαλάτο.

Δεν είναι το τραίνο για τη Γιούμα. Είναι το τραίνο του Κάραγατς το 1920

Ο Σιδ. Σταθμός στο Κάραγατς, πρυτανεία σήμερα,

που τον  κατασκεύασε η γαλλική εταιρεία σιδηροδρόμων.

Στο σημείο αυτό ας τονίσουμε πως το Κάραγατς σήμερα άρχισε να αναζητά την παλιά του φήμη και αίγλη. Εδώ και μια διετία κάποιοι ρομαντικοί και υποψιασμένοι άρχισαν να το φροντίζουν αλλιώς.

Και με την ευκαιρία να κάνουμε λόγο για τον προύχοντα Αλτιναλμάζη, μια που το σπίτι του στο Κάραγατς υπάρχει και μέχρι πρότινος λειτουργούσε ως   καφεστιατόριο εξαιρετικής τάξεως.

Αλτιναλμάζης  Κων/νος:

Γεννήθηκε στην Αδριανούπολη το 1876. Ήταν φαρμακοποιός και δραστήριο μέλος της Ορθοδόξου Κοινότητας Αδριανούπολης σε βαθμό ώστε να επισύρει τον φθόνο των Βουλγάρων, οι οποίοι αναζητούσαν τρόπο να τον εξοντώσουν. Μετά το `22 εγκαταστάθηκε στην Αλεξανδρούπολη ως φαρμακοποιός και εξελέγη τρεις φορές δήμαρχος της πόλης. Πέθανε το 1948.

Το αρχοντικό του Αλτιναλμάζη όπως είναι σήμερα απ’έξω.

Το σπίτι του Αλτιναλμάζη, στο οποίο φιλοξενήθηκε ο βασιλιάς Αλέξανδρος. Σήμερα είναι κλειστό και έρημο.         

Και μια που έγινε λόγος για τον άρχοντα Αλτιναλμάζη, κρίνουμε σκόπιμο ν’ αναφερθούμε και σε έναν άλλο πρόκριτο της Αδριανούπολης, γιατί το «Ζω» κρίνει αισθητή την παρουσία του με την ιστορία της κατοικίας του, στην οποία επί βουλγαρικής κατοχής διέμενε ο συνταγματάρχης Σουρμπάνωφ, και στη συνέχεια, μετά την εκκένωση της, αγοράστηκε και χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία από το γιατρό  Φουάτ Κομάν, πατέρα του διάσημου γλύπτη Ιλχάν Κομάν.

Η συνέχεια παρακάτω:

Ας επανέλθουμε όμως για μια φράση παραπάνω για να πούμε πως οι άρχοντες και τ’ αρχοντικά στην Αδριανούπολη δεν ήταν μόνο αυτά. Επιμένουμε λιγάκι παραπάνω, σ’ αυτά, απλά επειδή υπάρχουν και είναι κατοικήσιμα (θεωρητικά επισκέψιμα). Άλλως θα μπορούσαμε ν’ απαριθμήσουμε πολλούς.

Αναζητήσαμε π.χ. το αρχοντικό του Π. Γεωργιάδη και δεν ήταν σε θέση να μας βοηθήσει κανείς. Τελικά με την επιμονή μας το βρήκαμε και μάλιστα ανακαινισμένο, εκεί αντίκρυ ακριβώς από την είσοδο του Εκμεκτσίογλου Κερβανσαραγή.

Επί της Εσκή Ιστανμπούλ αντίκρυ στο Κερβάνσαραϊ.

Και μια που γίνεται λόγος το αναφέρω, πέρυσι το καλοκαίρι, όταν πήγαμε στον Σιριντζέ (Κιρκιντζέ της Διδώς Σωτηρίου) να ψάξουμε για το σπίτι της, δεν βρέθηκε ούτε ένας να ξέρει πού είναι, ακόμα ούτε και κείνος που κατοικούσε μέσα στο σπίτι. Το διαπιστώσαμε αργότερα  από διασταυρωμένες πληροφορίες γιατί αισθανθήκαμε προσβεβλημένοι, από τη μια να επιμένει να μας φιλέψει και από την άλλη ν’ αρνείται ότι το σπίτι αυτό ήταν κάποτε ξένο…

 Ποιος ξέρει, μπορεί να αισθανόταν και αυτός ό,τι και εμείς, αλλ’ αντίστροφα. Την ψυχολογία και την ένταση αυτή, σε κάθε ταξίδι μου στην Ίμβρο, την έχω ζήσει πολλές φορές τα τελευταία χρόνια.

Νομίζω έγινα απόλυτα κατανοητός…

Και αν το κάθε τι έχει την ανάλογη σημασία αλλά διαφορετικό για τον καθένα μήνυμα, τότε ο καθένας που θα δει τις δύο παρακάτω φωτογραφίες, ας σκεφθεί ανάλογα για να δικαιολογήσει το ισχυρισμό μας.

Οι φωτογραφίες  πλαισιωμένες από την απαραίτητη  ιστορική γνώση, ως «θάλπος κομίζουσαι εικόνες» κρίνονται ως υπερεπαρκές μέσον ζωογόνου ψυχικής ανανέωσης.

Φωτογραφία του βασιλιά Αλέξανδρου στο σπίτι του Αλτιναλμάζη δεν μπορέσαμε να βρούμε. Βρήκαμε  όμως αυτή που πηγαίνει στη Μητρόπολη, μάλλον για τη δοξολογία την επομένη της κατάληψης της πόλης από τον Ελληνικό Στρατό στις 13-7-20.

Πώς αλλάζουν τα πράγματα. Στις 29-11-24  κατά την ημέρα της πρώτης  επετείου της απελευθέρωσης της Αδριανούπολης από τους Έλληνες.

Ποιοι είναι αυτοί που ορίζουν τις τύχες των ανθρώπων; Αναμφίβολα άνθρωποι. Αλλά πολλά τα ερωτηματικά και διιστάμενες οι απαντήσεις.  Φλεβάρης 2014. Βλέπε Ουκρανία και σκέψου…

Ιωάννης Αλατζάς

" Ζω την Αδριανούπολη "

Αδριανούπολη 2014