Γιατί επισκεπτόμαστε ένα μουσείο ;

Αναστασία Σκαρλατούδη

Αρχαιολόγος

Γιατί επισκεπτόμαστε ένα μουσείο;

Ποια είναι η αιτία που μας οδηγεί να διαβούμε την πόρτα ενός μουσείου;

«Για να μάθουμε την ιστορία μας», «Για να γνωρίσουμε τον πολιτισμό μας» είναι οι απαντήσεις που θα έδινε στη πλειοψηφία του το κοινό. Αλήθεια, μπορεί κάποιος να «γνωρίσει» τον πολιτισμό του και να «μάθει» την ιστορία του μέσα από τις βιτρίνες ενός μουσείου;

Στη συνείδηση των ανθρώπων τα μουσεία είναι χώροι σκονισμένοι που επιβάλλουν μια ατέλειωτη λίστα με «μη» και συνδέονται κυρίως με σχολικές εκδρομές και τον κουραστικό μονόλογο ενός ξεναγού. Τις περισσότερες φορές μετά από μια επίσκεψη μας σε ένα μουσείο δεν έχουμε μια συγκεκριμένη ανάμνηση και οι απαντήσεις σχετικά με τα εκθέματα καταλήγουν σε κοινοτυπίες. Γιατί, λοιπόν, να επισκεφθούμε ένα μουσείο; Ποιος ο λόγος να αφιερώσουμε χρόνο σ’ αυτά τα κτίρια αφού οι περισσότεροι τα θεωρούμε βαρετά; Ποιος ο ρόλος των μουσείων σήμερα;

Τα μουσεία τα τελευταία χρόνια ανακαινίζονται και δείχνουν μια διάθεση «επικοινωνίας» με τον επισκέπτη. Πολλά από αυτά χρησιμοποιούν τα πολυμέσα, την υψηλή τεχνολογία και τις αρχές της βιωματικής μάθησης. Επίσης, οργανώνονται πολλές εκπαιδευτικές δράσεις για διάφορες ηλικιακές ομάδες και τα περισσότερα ελληνικά μουσεία καλοδέχονται τους μικρούς επισκέπτες.

Το μουσείο αποτελεί πηγή γνώσης για όλες τις ηλικίες και είναι σημαντικό να μάθουμε πώς θα αξιοποιήσουμε τη γνώση αυτή. Κύριος στόχος είναι να γίνει η σύνδεση της απλής καθημερινότητας με το μουσείο. Τα αντικείμενα που εκτίθενται στις βιτρίνες των μουσείων είναι τεκμήρια μιας άλλης ζωής -καθημερινής, θρησκευτικής, επαγγελματικής που χρησιμοποιήθηκαν πριν χιλιάδες ή , σε μερικές περιπτώσεις , δεκάδες χρόνια πριν. Τα αντικείμενα αυτά μπορούν να «αφηγηθούν» ιστορίες άλλων εποχών και να συνδεθούν με την καθημερινή ζωή του σήμερα. Έτσι, οι επισκέπτες , μικροί και μεγάλοι, θα αντιλαμβάνονται καλύτερα τι βλέπουν και πώς αυτά συνδέονται με το σήμερα, κυρίως μέσω των εκπαιδευτικών δράσεων του μουσείου.

Ο εναλλακτικός τρόπος μάθησης δε θα κουράσει τον επισκέπτη, θα βοηθήσει να κατανοήσει ότι οι πολιτισμοί όλων των εποχών είναι οι λύσεις που έδιναν οι άνθρωποι σαν και εμάς σε προβλήματα που αντιμετώπιζαν - ανάλογα βέβαια με τους στόχους που έχουν τεθεί στον αρχικό σχεδιασμό της δράσης. Τα συναισθήματα , οι εικόνες, οι σκέψεις οι ερωτήσεις που ζητούν απαντήσεις σφυρηλατούν μια σχέση ζωής ανάμεσα στο παιδί, το μουσείο, τον ενήλικα και το κυριότερο αλλάζει αυτή η στερεότυπη αντίληψη για τα μουσεία.

Βέβαια, ο σχεδιασμός των εκπαιδευτικών δράσεων για τα παιδιά απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή καθώς είναι σημαντικό να καλλιεργηθεί μια σχέση ανάμεσα στο παιδί και στο έκθεμα, στο παιδί και στο μουσείο ως χώρο. Η σχέση αυτή δε θα πρέπει να είναι επιφανειακή αλλά να είναι κοντά στις προσωπικές ανάγκες κάθε μαθητή. Εκεί λοιπόν είναι απαραίτητος ο ρόλος του εκπαιδευτικού που γνωρίζει καλύτερα τις προσωπικότητες των μαθητών του και μπορεί να συμβάλει ώστε κάθε μαθητής να λάβει τα μέγιστα δυνατά οφέλη κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής δράσης.

Επίσης, οι γονείς διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο τόσο στην προετοιμασία της επίσκεψης στο μουσείο όσο και στη διαχείριση των πληροφοριών και των συναισθημάτων που θα αποκτήσει το παιδί στη διάρκεια της επίσκεψης. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα που σχεδιάζονται για όλη την οικογένεια, είναι terra incognita για τα ελληνικά δεδομένα- τόσο από την έλλειψη μουσειακής αγωγής των γονιών όσο και από την έλλειψη επικοινωνιακής πολιτικής από την πλευρά των μουσείων. Δυστυχώς, η ελληνική οικογένεια δεν έχει ιδιαίτερη σχέση με τα μουσεία και θεωρεί ότι το σχολείο έχει αναλάβει το ρόλο της γνωριμίας των παιδιών με το μουσείο.

Οι αλλαγές στις συνειδήσεις των ανθρώπων δεν επέρχονται τόσο εύκολα και τόσο γρήγορα. Θετικό βήμα αποτελεί η διάθεση αλλαγής των μουσείων τόσο στις μεθόδους προσέγγισης των επισκεπτών αλλά και στην καλλιέργεια της συνείδησης του ρόλου τους μέσα στη νέα κοινωνία. Είναι απαραίτητο και εμείς να προσεγγίσουμε τα μουσεία με άλλη διάθεση, αντιλαμβανόμενοι ότι τα μουσεία είναι ζωντανοί χώροι μάθησης και ψυχαγωγίας